ژباړه: رحمت الله محمد

مشهور فزیک پوه استیون هاوکینګ له مرګ نه څو ورځې وړاندې خپله وروستۍ مقاله د (د نړۍ د پای وړاندوینه) په موضوع سره نشر کړه.

توماس هرتوګ چې د دې مقالي په لیکلو کې د هاوکینګ همکار وو، د دې مقالي له اعلان وروسته وویل چې د هاوکینګ وروستۍ مقاله د ریاضي د یوه فرمول په اړه وه، په کومي کې چې د نورو جهانونو د شتون په هکله شواهد وړاندې شوي وو.

ستوري پیژندونکې دا خبره د موازي جهانونو شتون بولي. هاوکینګ په دې مقاله کې وایې چې له لویي چاودني (بیګ بنګ) وروسته ډیر جهانونه منځته راغلو، او زموږ جهان د هغوي له ډلي څخه یو ده.

هاوکینګ او همکار یې توماس هرتوګ په دې مقاله کې ویلي چې: له کلونو راهیسي فزیک پوهان په دې اړه فکر کوي چې له لویي چاودني (بیګ بنګ) وروسته زمونږ جهان څه ډول منځته راغی، خو دوي وایې چې لویي چاودني نه یوازي زمونږ بلکي نور جهانونه هم رامنځته کړي دي. هاوکینګ تاکید کول تر څو فزیک پوهان فضاء د ډیرو جهانونو لرونکې په توګه درک کړي، نو په دې موخه هغه په دې لټه کې وو تر څو خپلي دې نظريي ته یو علمي، منطقي او تضمین کوونکی چوکاټ رامنځته کړي.

که څه هم زیات ستورې پیژندونکې باور لري چې د موازي جهانونو شتون ندی اثبات شوی، خو ښاغلی هرتوګ وایې چې د هاوکینګ د موډل له مخې زمونږ جهان ته په کتو سره د نورو جهانونو شتون هم درک کولای شو.

په داسي حال کې چې د هاوکینګ د وروستۍ نظریي په هکله کوم ثبوت نشته او ستورې پیژندونکې یې هم نه تاییدوي خو هغه د دې تر څنګ یوه بله جالبه نظریه هم وړاندې کړي ده. د هغه په نظر چې د نړۍ پای به ډیر تیاره او یخ وي، ځکه چې د ستوریو انرژي به یو وخت کمیږي.

څېړونکې په دې باور وو چې ښایي هاوکینګ د خپلي وروستۍ نظريي په وسیله د نوبل جایزه تر لاسه کړي، په داسي حال کې چې هغه څو ځله د نوبل جایزي ته نوماند شوی وو، خو تر لاسه یې نکړه.

هاوکینګ له خپل مرګ نه دوه اونۍ وړاندې له هرتوګ سره ولیدل او له هغه سره یې د خپلي وروستۍ مقالي د بشپړولو او نشرولو په هکله خبرې وکړي.

هرتوګ د هاوکینګ له مرګ وروسته وویل چې هاوکینګ ته د سیاهچالو  په اړه د فضایي څېړنو او نسبیت په اړه څېړنو په خاطر باید د نوبل جایزه ورکړل شوي وای.

هاوکینګ د ۲۰۱۸م کال د مارچ میاشتي په ۱۴مه نیټه د ۷۶ کالو په عمر په کمبریج کې ومړ.